ΕΛ/ΛΑΚ | creativecommons.gr |
freedom

Πώς ο “πατέρας” του WWW σχεδιάζει να διεκδικήσει τον Παγκόσμιο Ιστό από το Facebook και την Google.

Όταν ξεκίνησε η χρήση του Παγκόσμιου Ιστού στα μέσα του 1990, το όραμα δεν ήταν απλά μεγάλο, ήταν κατανεμημένο: Ο καθένας θα μπορούσε να έχει την δική του ιστοσελίδα και να αναρτήσει τις σκέψεις του -τότε δεν υπήρχε ακόμη η έννοια του ιστολογίου, μέχρι το 1999 – και όλοι θα μπορούσαν να είναι κάτοχοι των προσωπικών τους δεδομένων, διότι δεν υπήρχε κανείς μέχρι τότε προσφερόμενος να κατέχει αυτά τα δεδομένα για εμάς. Ο ιστός αποτελούνταν από κόμβους που ενώνονταν μέσω συνδέσμων (links), χωρίς να υπάρχει κάποιο κεντρικό σημείο.

pagkosmios-istos-tote-kai-twra

Σε σχέση με τότε όμως, η κατάσταση έχει διαφοροποιηθεί σήμερα σε μεγάλο βαθμό.

Τη σημερινή εποχή κάποιες εταιρίες -μετρημένες στα δάχτυλα του ενός χεριού- έχουν στην κατοχή τους τεράστιες περιοχές της διαδικτυακής δραστηριότητας. Το Facebook για την κοινωνική διαδικτύωση, η Google για την αναζήτηση, το E-bay για τις δημοπρασίες, κυριολεκτικά αυτές οι εταιρείες δεν κατέχουν τίποτε περισσότερο από τα δεδομένα που παρήγαγαν και τους παρείχαν οι ίδιοι οι χρήστες τους! Το γεγονός αυτό δίνει σ’αυτές τις επιχειρήσεις μια άνευ προηγουμένου δύναμη πάνω σε εμάς τους χρήστες. Ταυτόχρονα παρέχει στις εταιρείες αυτές τόσο μεγάλο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, που θα ήταν ανόητο για κάποιον να διανοηθεί να ιδρύσει μια εταιρεία που θα ανταγωνιστεί και θα καταφέρει να υπερτερήσει έναντι τους, και μάλιστα μέσα στο πεδίο δραστηριότητάς τους. Το Facebook έχει ήδη στην κατοχή του δεδομένα προερχόμενα από το προφίλ 1.7 δισεκατομμυρίων χρηστών, και ακόμα πιο σημαντικό είναι το γεγονός ότι κατέχει και το ιστορικό των αλληλεπιδράσεων αυτών των χρηστών. Αυτό σημαίνει ότι μια νέα, επίδοξη ανταγωνιστική εταιρεία δεν θα μπορούσε να προσελκύσει ικανό αριθμό από επενδυτές για την στήριξή της. Συν του ό,τι πιθανότατα ακόμα και αυτοί οι επενδυτές θα έχουν ήδη δημιουργήσει κάποιο προφίλ στο Facebook! Αυτόματα, εξαναγκάζονται σε αποκλειστική εμπορική συνεργασία με το Facebook.

Όλα τα παραπάνω γεγονότα, έχουν αποτελέσει έμπνευση σε μια προσπάθεια αποκέντρωσης του Παγκόσμιου Ιστού. Δύο από τις πιο σημαντικές αυτές προσπάθειες -κάποιοι θα μπορούσαν να προσμετρήσουν ως μέρος αυτών των προσπαθειών και τα σύστημα τύπου blockchain- είναι ,από αρχιτεκτονικής άποψης, πολλά υποσχόμενες. Το μεγάλο ερώτημα που τίθεται πάντως, είναι αν η αρχιτεκτονική μετατροπή θα είναι αρκετή προς την κατεύθυνση της αποκέντρωσης.

Η πρώτη προσπάθεια προέρχεται από τον Tim Berners- Lee ο οποίος και εφεύρε τον παγκόσμιο ιστό και τον παρείχε δωρεάν, χωρίς πατέντες, copyright ή άλλα εμπορικά σήματα και κατοχυρώσεις. Το καινούργιο πρότζεκτ του Tim Berners- Lee, το οποίο βρίσκεται υπό εξέλιξη στο εργαστήριό του στο MIT, ονομάζεται Solid (Social Linked Data – Κοινωνικά Συνδεδεμένα Δεδομένα) και αναφέρεται στον τρόπο με τον οποίο μπορούμε να είμαστε κάτοχοι των προσωπικών μας δεδομένων τα οποία παρέχουμε κατά βούληση σε όσες εφαρμογές χρησιμοποιούμε.

Με το Solid, η αποθήκευση των δεδομένων γίνεται σε ειδικές αποθήκες δεδομένων που ονομάζονται “Pods” (Personal online data stores- αποθήκες προσωπικών δεδομένων που είναι διαδικτυακά προσβάσιμες) και φιλοξενούνται όπου εμείς επιθυμούμε. Σε κάθε περίπτωση, το Solid δεν αποτελεί απλώς ένα σύστημα αποθήκευσης: είναι το μέσο το οποίο δίνει πρόσβαση σε εφαρμογές που χρησιμοποιεί κάποιος ώστε αυτές να μπορούν να κάνουν χρήση των προσωπικών του δεδομένων. Όταν το Solid ταυτοποιήσει μια εφαρμογή, και κυρίως στην περίπτωση που ο χρήστης έχει δώσει την άδεια του για την χρήση των δεδομένων του, το solid τα παραδίδει στην εκάστοτε εφαρμογή που τα ζητάει.

pagkosmios-istos-kai-dedomena

Για παράδειγμα, μπορεί κάποιος να αποθηκεύει τα προσωπικά του δεδομένα σε περισσότερα από ένα pods, ανάλογα με την φύση τους: θα μπορούσε να αποθηκεύει λόγου χάριν, δεδομένα σχετικά με τον ίδιο τα οποία έχει συνδέσει με τον λογαριασμό του προφίλ του στο Facebook, μία λίστα με τους φίλους, την οικογένειά του ή τους συναδέλφους του, άλλες τραπεζικές πληροφορίες, χάρτη από τα σημεία στα οποία έχει ταξιδέψει ανά καιρούς ή πληροφορίες σχετικά με την κατάσταση της υγείας του. Με αυτό τον τρόπο, σε περίπτωση που κάποιος “χτίσει” μια νέα εφαρμογή κοινωνικής διαδικτύωσης (ίσως για να ανταγωνιστεί ευθέως το Facebook ή πιθανότερα για να προσφέρει εξειδικευμένες υπηρεσίες σε άτομα με συγκεκριμένα ενδιαφέροντα), αυτή θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί από διάφορους χρήστες, πολύ εύκολα.  Το μόνο που θα χρειαζόταν είναι η παραχώρηση της άδειας χρήσης των δεδομένων τους που βρίσκονται στο συγκεκριμένο pod από την συγκεκριμένη εφαρμογή.

Τα δεδομένα τα οποία φιλοξενούνται στο Pod παραμένουν στην ιδιοκτησία του κάθε χρήστη, με όλη την σημασία της λέξης: βρίσκονται πλήρως υπό τον έλεγχο του χρήστη, αποθηκευμένα σε όποιο σημείο αυτός προτιμά, και με δυνατότητα χρήσης και εκμετάλλευσης μόνο από εκείνες τις εφαρμογές στις οποίες έχει παραχωρήσει την άδειά του.

To Solid έχει σχεδιαστεί με την τεχνική “από τη βάση προς την κορυφή” (bottom-up) για να μπορέσει να υποστηρίξει την εξόρυξη και τον διαμοιρασμό των πληροφοριών. Αυτός είναι και ο λόγος που η ονομασία Solid περιέχει το “LID”, ως ακρωνύμιο του όρου “LInked-Data”. Ο όρος αυτός επινοήθηκε από τον Tim-Berners Lee, ως ένας τρόπος έκφρασης των δεδομένων που καθιστούν εύκολη την διασύνδεση μεταξύ τους, μέσα από διάφορα “pods”. Ενώ τα διασυνδεδεμένα δεδομένα μπορεί να παρουσιάζουν σχετικές δυσκολίες στη διαχείρισή τους, την ίδια στιγμή το Solid καταφέρνει να μετατρέπει τις πληροφορίες που είναι διαθέσιμες στο Ιστό σε “έξυπνες”. Για παράδειγμα, αν θέλαμε, θα μπορούσαμε να δώσουμε άδεια χρήσης των δεδομένων μας (που βρίσκονται σε κάποια αποθήκη) στην ιστοσελίδα ενός ταξιδιωτικού γραφείου ή μιας ομάδας περιβαλλοντικών δράσεων σχετικής με το κλίμα του πλανήτη. Τα δεδομένα που έχουμε στην κατοχή μας θα μπορούσαν να αφορούν μέρη στα οποία έχουμε ταξιδέψει ή άλλα δημογραφικά στοιχεία που αναφέρονται σε εμάς.

Αυτή η ομάδα δράσεων θα μπορούσε, κατόπιν άδειάς μας, να συγκεντρώσει τα δικά μας δεδομένα, μαζί με παρόμοια δεδομένα από άλλους χρήστες όπως εμείς, και στη συνέχεια να μπορέσει να σχηματίσει μια ολοκληρωμένη εικόνα με πρόσφατα στοιχεία για τα μέρη στα οποία οι άνθρωποι ταξιδεύουν συχνότερα και με ποιον τρόπο αυτό το γεγονός επιδρά στις τοπικές οικονομίες ή στις εκπομπές του διοξειδίου του άνθρακα. Θα μπορούσαν να συγκεντρωθούν ακόμα και στοιχεία σχετικά με την συμπεριφορά των ντόπιων πληθυσμών τους οποίους επισκέπτονται οι ταξιδιώτες/ τουρίστες.

Το Solid πετυχαίνει να κάνει όλα τα παραπάνω χωρίς να συγκεντρώνει την πληροφορία σε παράγοντες και οργανισμούς τους οποίους θα μπορούσε κάλλιστα κάποιος (και στις περισσότερες φορές θα όφειλε) να μην εμπιστεύεται στο μέγιστο βαθμό.

Με τη χρήση του συστήματος/ πρωτοκόλλου IPFS (InterPlanetary File System) υιοθετείται μια διαφορετική προσέγγιση. Όλα ξεκινούν με την παραδοχή ότι ακόμα και το σύστημα  σύνδεσης πολλαπλών ιστοσελίδων με έναν συγκεκριμένο δείκτη μέσα σε κάποιο σέρβερ όπου αποθηκεύονται, αποτελεί σαφώς ένα συγκεντρωτικό σύστημα συλλογής δεδομένων.

Αντί ενός τέτοιου συστήματος, θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε πολλούς υπολογιστές, οι οποίοι θα μπορούσαν να μας παρέχουν πολλά, διαφορετικά τμήματα μιας ιστοσελίδας, με τον ίδιο τρόπο που λειτουργεί και η υπηρεσία του Bit torrent. Αυτό σημαίνει ότι αν ένας σέρβερ “πέσει” ή αδρανοποιηθεί, δεν θα προκαλέσει σαν επακόλουθο την αδυναμία εμφάνισης όλων των σελίδων που φιλοξενεί. Το σύστημα IPFS θα μπορούσε να ενισχύσει την ανοχή του Ιστού απέναντι σε παρόμοια προβλήματα και τεχνικές αστοχίες όπως και να μειώσει το φαινόμενο της λογοκρισίας.

Η χρήση του συστήματος IPFS επί του παρόντος είναι δυνατή μέσα από τα πρόσθετα που παρέχονται από τους φυλλομετρητές (browsers) Chrome και Firefox, ή , για τους πιο ενθουσιώδεις με την τεχνολογία, μέσα από command-line περιβάλλον. To IPFS ευελπιστεί ότι θα μπορέσουν να καθιερωθούν τα standards που ενσωματώνει, τόσο από το W3C όσο και από την IETF, τις ομάδες δηλαδή που αποφασίζουν για το τί αποτελεί επίσημο τμήμα του Ιστού και του Διαδικτύου. Αυτή η αναγνώριση θα μπορούσε να συνδράμει στην ενσωμάτωση και την υποστήριξη του νέου συστήματος από τους διαθέσιμους μέχρι τώρα φυλλομετρητές.

Θα μπορέσει όμως όντως η ιδέα του Solid και το πρωτόκολλο IPFS στο οποίο βασίζεται, να αποκεντρώσουν τον Ιστό; Όπως φαίνεται, όλα εξαρτώνται από την ζήτηση: υπάρχουν άτομα τα οποία θα ενδιαφερθούν αρκετά ώστε να δεχθούν να ενσωματώσουν μια τεχνολογία  η οποία φαινομενικά θα τους μεταφέρει μερικά βήματα προς τα πίσω;
Για παράδειγμα, είναι μάλλον αδύνατο για μια νέα εφαρμογή κοινωνικής δικτύωσης βασισμένης στο πρότζεκτ του Solid να είναι τόσο περίπλοκη και να παρέχει τέτοια πληθώρα από χαρακτηριστικά και λειτουργίες όσες παρέχει τώρα το Facebook. Από την άλλη μεριά, θα μπορούσαν να αναπτυχθούν υπηρεσίες κοινωνικής δικτύωσης οι οποίες θα είναι σχεδιασμένες για συγκεκριμένες ομάδες και θα μπορούν να παρέχουν ευκολία στην χρήση τους στα άτομα στα οποία απευθύνονται -επιστήμονες, ερευνητές ή συνεργατικούς καλλιτέχνες. Επίσης, φαίνεται αρκετά πιθανό ότι οργανισμοί οι οποίοι ενδιαφέρονται για την μακροχρόνια διατήρηση του διαδικτυακού τους υλικού/ δεδομένων θα ενδιαφερθούν για την χρήση του IPFS.  Το IPFS θα μπορούσε να είναι επίσης ενδιαφέρουσα λύση για εκείνους τους χρήστες για τους οποίους ο διαμοιρασμός περιεχομένου στον Ιστό καθυστερεί σε μη ανεκτό βαθμό.

Αυτό σημαίνει ότι μάλλον υπάρχουν ελπίδες. Τα συγκεκριμένα βραχυχρόνια σενάρια δεν θα χρειαστεί να εκτοπίσουν εν μια νυκτί τα γιγάντια hubs δεδομένων που χρησιμοποιούνται μέχρι και σήμερα, απλά θα μπορούσαν να παρέχουν μια εναλλακτική λύση. Τελικά το κρίσιμο ερώτημα που τίθεται αφορά το εξής: μπορούν άραγε οι δυνάμεις που κάποτε οδήγησαν τον Παγκόσμιο Ιστό να οργανωθεί σε ένα συγκεντρωτικό σύστημα να παραμεριστούν από αρχιτεκτονικές και πρωτόκολλα που προωθούν την αποκέντρωσή του; Υποθετικά η απάντηση σε ένα τέτοιο ερώτημα θα είναι αρνητική, εκτός και αν οι ίδιοι οι χρήστες απαιτήσουμε την αλλαγή.

Πηγή άρθρου: http://www.digitaltrends.com

 

Leave a Comment