Το τριήμερο 9-11 Ιανουαρίου πραγματοποιήθηκε το επιστημονικό συνέδριο “Αρχαιολογικοί διάλογοι”, ένα ετήσιο, ανοικτό συνέδριο / εκδήλωση / καλλιτεχνικό γεγονός, μια συνάντηση κριτικής, θεωρίας και πράξης, από το Σύλλογο Ελλήνων Αρχαιολόγων. Στα πλαίσια του συνεδρίου πραγματοποιήθηκε η συζήτηση με θέμα “Η πολιτιστική κληρονομιά στον χώρο των κοινών αγαθών: συγκριτικές προσεγγίσεις” και ομιλητή, μεταξύ άλλων, τον καθηγητή του Χαροκόπειου Πανεπιστημίου και μέλος του p2pFoundation Γιώργο Παπανικολάου. Ακολούθως παρουσιάζεται μία σύνοψη της ομιλίας με τα βασικά σημεία της εισήγησης, η οποία αφορούσε σε χρήσιμα διδάγματα που μπορεί να αντλήσει ο χώρος από την πορεία ανάπτυξης του ανοιχτού λογισμικού.
Την τελευταία δεκαετία το κοινωνικοοικονομικό φαινόμενο που ξεκίνησε από τις κοινότητες του ελεύθερου λογισμικού (ΕΛ/ΛΑΚ) αποτελεί αντικείμενο εκτεταμένης συζήτησης. Αντίθετα με την παραδοσιακή αντίληψη για την ιδιοκτησία, το ΕΛ/ΛΑΚ δεν ανήκει αποκλειστικά σε κανέναν και κανείς δεν μπορεί να ελέγξει αποκλειστικά την χρήση και την ανάπτυξή του. Αποτελεί ένα σύγχρονο Κοινό, που παράγεται σαν αποτέλεσμα της συνεργασίας ανεξάρτητων παραγωγών που συνδέονται με χαλαρούς δεσμούς και οργανώνονται κοινωνικά βασισμένοι στις υποδομές του διαδικτύου.
Έχει ιδιαίτερη σημασία να διακρίνουμε τους βασικούς λόγους για τους οποίους η ανάπτυξη του ΕΛ/ΛΑΚ είναι τόσο επιτυχημένη ώστε να υπερσκελίζει σε αποτελεσματικότητα πολυεθνικούς εταιρικούς κολοσσούς. Οι κοινότητες του ΕΛ/ΛΑΚ κατόρθωσαν να απαντήσουν με επιτυχία σε κομβικά προβλήματα της συλλογικής δράσης:
- Υιοθέτησαν έναν καινοτόμο τρόπο οργάνωσης της εργασίας βασισμένο στην ανοιχτότητα και ικανό να προσελκύσει επαρκή αριθμό συμμετεχόντων.
- Θωράκισαν θεσμικά με αποτελεσματικό τρόπο το προϊόν της συλλογικής εργασίας των παραγωγών, εξασφαλίζοντας την προστασία του από προσπάθειες ατομικής ιδιοποίησης και την παραμονή του στον δημόσιο χώρο σαν Κοινό.
- Αντιμετώπισαν με επιτυχία τα οργανωτικά ζητήματα της κλιμάκωσης των εγχειρημάτων μέσα από τη δημιουργία θεσμών (συνήθως με την μορφή ιδρυμάτων) που αναλαμβάνουν την εξασφάλιση της βιωσιμότητας των Κοινών, την προστασία τους, την ανάπτυξή τους, την οικονομική τους αυτοδυναμία.
- Δημιούργησαν ένα νέο τρόπο διεπαφής με την αγορά προσελκύοντας μια συμμαχία επιχειρήσεων που έχουν συμφέροντα συνδεμένα με την αναπαραγωγή των κοινών και σαν συνέπεια την προσέλκυση οικονομικών και υλικών πόρων αναγκαίων για την βιωσιμότητά τους.
Από την άποψη αυτή η ιστορία του ΕΛ/ΛΑΚ μας βοηθάει να αντλήσουμε χρήσιμα διδάγματα, ακόμα και αν η φύση των ψηφιακών Κοινών παρουσιάζει σημαντικές ιδιαιτερότητες, κυρίως διότι έχουν σχεδόν μηδενικό κόστος αναπαραγωγής και μπορούν να διαμοιραστούν σε παγκόσμια κλίμακα μέσω των υποδομών του διαδικτύου.
Τέλος, οι καινοτομίες του ΕΛ/ΛΑΚ αποτέλεσαν πηγή έμπνευσης για την δημιουργία συγγενικών κινημάτων στον χώρο του πολιτισμού, όπως για παράδειγμα η Wikipedia και οι άδειες Creative Commons.