Το Ιστορικό Λεξικό της Ελβετίας (Historische Lexikon der Schweiz – HLS) έκανε ένα σημαντικό βήμα προς τον εκσυγχρονισμό της ψηφιακής του πλατφόρμας, επιλέγοντας τεχνολογίες ανοιχτού κώδικα. Στο επίκεντρο αυτής της μεταμόρφωσης βρίσκεται το XWiki, μια λύση wiki και διαχείρισης γνώσης ανοιχτού κώδικα, η οποία αντικατέστησε ένα σύστημα που πλέον δεν ανταποκρινόταν στις απαιτήσεις της διαδικτυακής έκδοσης μετά την ολοκλήρωση της έντυπης μορφής.
Το HLS είναι μια εθνικά χρηματοδοτούμενη έκδοση που καταγράφει την ιστορία της Ελβετίας στις τέσσερις επίσημες γλώσσες της χώρας – γερμανικά, γαλλικά, ιταλικά και ρομανσικά – και εμπλέκει πολλούς επιμελητές, συγγραφείς και αξιολογητές. Η εκδοτική διαδικασία είναι ταυτόχρονα συνεργατική και απαιτητική, απαιτώντας μια πλατφόρμα που να υποστηρίζει πολυγλωσσικό περιεχόμενο, πρόσβαση βασισμένη σε ρόλους και εκτενείς ροές επιμέλειας. Το προηγούμενο σύστημα, που χρησιμοποιούταν για περίπου 15 χρόνια, αδυνατούσε ολοένα και περισσότερο να καλύψει αυτές τις ανάγκες λόγω τεχνολογικής παλαιότητας και περιορισμένης ευελιξίας.
Η υιοθέτηση του XWiki από το 2017 αποτέλεσε στρατηγική επιλογή που εξυπηρετεί τη διαφάνεια, την ευκολία συντήρησης και τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα. Η μετάβαση στο λογισμικό ανοιχτού κώδικα δεν ήταν απλώς μια τεχνική αναβάθμιση. Ήταν μια συνειδητή επένδυση σε ένα ευέλικτο εργαλείο, υποστηριζόμενο από κοινότητα, που προσφέρει στον οργανισμό πλήρη έλεγχο των δεδομένων και της ανάπτυξής του, χωρίς να εξαρτάται από προμηθευτές που λειτουργούν με τη λογική του “take-it-or-leave-it”, οδηγώντας σε φαινόμενα εγκλωβισμού προμηθευτή (vendor lock-in).
Η νέα πλατφόρμα προσφέρει δομημένη επεξεργασία περιεχομένου και διαχείριση μεταδεδομένων – στοιχεία κρίσιμα για εγκυκλοπαιδικού τύπου περιεχόμενο. Παράλληλα, υποστηρίζει πολυγλωσσική λειτουργία και παρακολούθηση εκδόσεων, λεπτομερή διαχείριση δικαιωμάτων χρηστών, καθώς και μια αρχιτεκτονική που μπορεί να εξελιχθεί στο μέλλον σύμφωνα με τις ανάγκες του HLS.
Η επιλογή λογισμικού ανοιχτού κώδικα αποδείχθηκε επίσης οικονομικά αποδοτική, καθώς παραμένει βιώσιμη λύση για έναν δημόσιο οργανισμό. Μειώνει τον κίνδυνο εξάρτησης και δίνει στο HLS τη δυνατότητα να συμβάλει ενεργά στη διαμόρφωση του εργαλείου, επωφελούμενο ταυτόχρονα από τη συνεισφορά της κοινότητας του XWiki. Από την άλλη πλευρά, και το XWiki ωφελήθηκε αναπτύσσοντας λύσεις που μπορούν να χρησιμοποιηθούν από άλλους πελάτες ή έργα. Η διαδικασία υλοποιήθηκε με πλήρη διαφάνεια, περιλαμβάνοντας και ένα δημόσιο διαδικτυακό σεμινάριο όπου το HLS μοιράστηκε την εμπειρία του – μια πολύτιμη πηγή γνώσης για παρόμοιες πρωτοβουλίες άλλων οργανισμών.
Το παράδειγμα του HLS αποδεικνύει ότι η μετάβαση σε λογισμικό ανοιχτού κώδικα δεν είναι απλώς τεχνική επιλογή αλλά ευκαιρία επανασχεδιασμού ροών εργασίας και ενίσχυσης της τεχνολογικής αυτονομίας. Τα βασικά διδάγματα περιλαμβάνουν τη σημασία έγκαιρης εμπλοκής των εμπλεκομένων, σαφή ορισμό των εκδοτικών αναγκών και επιλογή ευέλικτων, αρθρωτών εργαλείων. Η συνεργασία με το XWiki ανέδειξε την αξία συνεργασίας με έναν εταίρο που κατανοεί τόσο τις αρχές του ανοιχτού κώδικα όσο και τις θεσμικές απαιτήσεις.
“Η έναρξη της νέας παραγωγικής πλατφόρμας το 2018 και της ιστοσελίδας το 2019 με το XWiki αποτέλεσε τεράστιο βήμα για την καθημερινή μας λειτουργία και τη δημόσια προβολή του έργου μας. Από τότε, βελτιώνουμε συνεχώς το backend και το frontend, στηριζόμενοι στο XWiki ως αξιόπιστο εταίρο που μας βοηθά να υλοποιούμε το όραμά μας για το HLS.”
— Stephanie Summermatter, πρώην επιμελήτρια και νυν επικεφαλής Ψηφιακών Υπηρεσιών
Επιπλέον, το HLS χρησιμοποιεί το QGIS – εργαλείο ανοιχτού κώδικα για χωρική απεικόνιση – και εξετάζει περαιτέρω τρόπους ενσωμάτωσης εργαλείων ανοιχτού κώδικα στις καθημερινές λειτουργίες του. Παράλληλα, δημοσιοποιεί διαφορετικά σύνολα μεταδεδομένων ως ανοιχτά δεδομένα, υπό την άδεια CC BY-SA.
Η επιτυχία αυτού του έργου δείχνει πώς οι δημόσιοι οργανισμοί μπορούν να αξιοποιήσουν το λογισμικό ανοιχτού κώδικα όχι μόνο για την κάλυψη λειτουργικών αναγκών αλλά και για τη δημιουργία ανθεκτικών, συνεργατικών και ευπροσάρμοστων ψηφιακών υποδομών. Παρόμοιες πρωτοβουλίες σε συνεργασία με το XWiki περιλαμβάνουν το ChatEurope – ένα chatbot αφιερωμένο στις ευρωπαϊκές ειδήσεις – και το EDMO (European Digital Media Observatory), που στοχεύει στην ανίχνευση και αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης στην Ευρώπη.
Για έργα όπως το HLS, όπου η πολιτιστική κληρονομιά και η δημόσια υπηρεσία είναι αλληλένδετα, το λογισμικό ανοιχτού κώδικα προσφέρει έναν ξεκάθαρο δρόμο προς την ψηφιακή κυριαρχία και τη βιωσιμότητα.
Πηγή άρθρου: https://interoperable-europe.ec.europa.eu/