Το μεγαλύτερο μέρος του περιεχομένου στη Wikipedia, στο Wikimedia Commons και σε άλλα έργα της Wikimedia είναι ελεύθερα διαθέσιμο επειδή ανήκει στα Κοινά. Το κοινό κτήμα (public domain) είναι ένας σημαντικός πυλώνας της ελεύθερης γνώσης, της δημιουργικότητας και της καινοτομίας και ένα αντίβαρο στα δικαιώματα αποκλειστικής πνευματικής ιδιοκτησίας. Ωστόσο, σε αντίθεση με τα αποκλειστικά δικαιώματα, δεν προστατεύεται επαρκώς, Όλοι επωφελούνται από αυτό καθώς αποκτάμε πρόσβαση σε αυτό το πλούσιο σώμα πολιτισμού και πληροφοριών, το μοιραζόμαστε και το χρησιμοποιούμε ελεύθερα για τη δημιουργία νέων έργων.
Μόλις λήξει το δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας (στο μεγαλύτερο μέρος του κόσμου, όχι μετά από 50 ή 70 χρόνια μετά το θάνατο του δημιουργού), τα έργα εισέρχονται στον κοινό κτήμα και στη συνέχεια μπορούν να μοιραστούν ελεύθερα και να συμπεριληφθούν στα έργα Wikimedia. Η τρέχουσα διάρκεια των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας, διατηρεί τα έργα εκτός κοινού κτήματος για πάνω από εκατό χρόνια μετά τη δημιουργία τους. Οι wikipedians υποστηρίζουν ότι θα πρέπει να υπάρχει συντομότερη διάρκεια των δικαιωμάτων, έτσι ώστε να επιτραπεί στο κοινό να επωφεληθεί από τα έργα νωρίτερα, και να αυξηθεί η ελεύθερη πρόσβαση όλων σε γνώση. Το κοινό κτήμα, ως τμήμα των κοινών, δεν είναι ιδιωτικό, αλλά είναι ελεύθερα διαθέσιμο σε όλους, για να το απολαμβάνουν και να επωφελούνται. Μια πρόκληση που αντιμετωπίζουμε σήμερα ως κοινωνία είναι η διαφύλαξη της πολιτιστικής μας κληρονομιάς και η διάθεσή της σε ψηφιακές μορφές που μπορούν να μοιραστούν σε όλο τον κόσμο. Για να ψηφιοποιήσουν έργα, οι wikipedians φωτογραφίζουν τέχνη και έγγραφα, σαρώνουν βιβλία και ανεβάζουν τα αρχεία που προκύπτουν σε ένα έργο Wikimedia, συχνά σε συνεργασία με ιδρύματα πολιτιστικής κληρονομιάς (ή GLAM). Αυτές οι προσπάθειες μας ωφελούν όλους, επιτρέποντας σε όλους την πρόσβαση σε έργα πολιτιστικής κληρονομιάς, ακόμη και εκείνων που δεν μπορούν να πάνε στα ιδρύματα GLAM όπου στεγάζονται.
Μέχρι το τέλος του χρόνου: Κερκόπορτες για επεκτάσεις πνευματικών δικαιωμάτων
Πρόσφατα, όμως, η πράξη ψηφιοποίησης έργων που ανήκουν στο κοινό κτήμα, έχει προκαλέσει διαμάχες. Ενώ πολλά μουσεία υιοθετούν τις νέες τεχνολογίες για να κάνουν τις συλλογές τους διαθέσιμες και προσιτές σε ένα ευρύτερο κοινό, άλλοι ανησυχούν από το γεγονός ότι οι φωτογραφίες έργων που υπάρχουν στις συλλογές τους, διατίθενται ελεύθερα στο διαδίκτυο. Στη Γερμανία, για παράδειγμα, τα μουσεία Reiss-Engelhorn έχουν ασκήσει αγωγή εναντίον του Wikimedia Foundation και του Wikimedia Deutschland για τη χρήση φωτογραφιών πολιτιστικών αντικειμένων και ζωγραφικής. Πρόσφατα, το δικαστήριο αποφάσισε ότι ακόμα και οι φωτογραφίες των έργων αυτών, παραβιάζουν την ιδιοκτησία των μουσείων. Ομοίως, στη Νορβηγία και τη Γερμανία, τα ιδρύματα προσπάθησαν να διευρύνουν τον έλεγχο της χρήσης εικόνων των αντικειμένων στις συλλογές τους μέσω εμπορικών σημάτων. Και στην Ισπανία, το δίκαιο περί πνευματικής ιδιοκτησίας απονέμει 25 χρόνια αποκλειστικών δικαιωμάτων για ορισμένα είδη απλών αναπαραγωγών έργων. Σε πολλές άλλες χώρες η νομική κατάσταση είναι ασαφής.
Αυτές οι περιπτώσεις και οι εθνικοί κανόνες εγείρουν μεγαλύτερα ερωτήματα σχετικά με την ισορροπία των αποκλειστικών δικαιωμάτων και το κοινό κτήμα και την πρόσβαση στον πολιτισμό και τη γνώση. Πώς θα ωφεληθεί η κοινωνία από έργα που είναι στο κοινό κτήμα στο μέλλον, εάν άλλα αποκλειστικά δικαιώματα απειλούν να τα ιδιωτικοποιήσουν και πάλι; Πώς μπορεί να επεκταθεί το κοινό κτήμα για να επωφεληθεί ο καθένας, εάν δημιουργηθούν και επεκταθούν τα αποκλειστικά δικαιώματα για εμποδίζουν τα έργα να εισέρχονται στο κοινό κτήμα; Πώς μπορούμε να διασφαλίσουμε το δικαίωμα συμμετοχής στον πολιτισμό και τη γνώση και την υπόσχεση να προσφέρουμε πολύτιμο περιεχόμενο σε όλους;
Πρέπει να προστατεύσουμε το δημόσιο συμφέρον
Είναι επιτακτική ανάγκη να εξασφαλιστεί ότι οι μελλοντικές γενιές μπορούν να απολαύσουν έναν ζωντανό κοινό κτήμα. Συνεπώς, ο νόμος δεν θα πρέπει να παρέχει νέα αποκλειστικά δικαιώματα για πιστές αναπαραγωγές και ψηφιοποιήσεις έργων που είναι ήδη στα κοινά. Οι Ευρωπαίοι νομοθέτες συζητούν επί του παρόντος τη μεταρρύθμιση των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας για την ΕΕ και τώρα έχουν την ευκαιρία να διαφυλάξουν το κοινό κτήμα, από κεκτημένα συμφέροντα που απειλούν να ιδιωτικοποιήσουν τον πολιτισμό και τη γνώση. Τους ενθαρρύνουμε να υιοθετήσουν κανόνες που εγγυώνται ότι το κοινό κτήμα θα παραμείνει ελεύθερο και ζωντανό. Η διατήρηση της πολιτιστικής και επιστημονικής γνώσης μας για την ψηφιακή εποχή είναι ένα μνημειώδες καθήκον της κοινωνίας, αλλά η επιδίωξη αυτής της διαφύλαξης δεν πρέπει να υπονομεύει την συμμετοχή στον πολιτισμό και τη γνώση. Το κοινό κτήμα και τα αποκλειστικά δικαιώματα είναι δύο πλευρές μιας και της ίδιας εξίσωσης. Προστατεύουμε ήδη τα αποκλειστικά δικαιώματα, είναι καιρός να εξισορροπήσουμε την εξίσωση προστατεύοντας και τον κοινό κτήμα!
Πηγή άρθρου: https://blog.wikimedia.org