H Βιβλιοθήκη του Goethe-Institut Athen δρομολόγησε την πρωτοβουλία για την δημιουργία μιας συλλογικής, αυτο-οργανωμένης και βασισμένης στην πρακτική των κοινών μετάφρασης του βιβλίου Free, Fair and Alive. The Insurgent Power of the Commons των Silke Helfrich και David Bollier. Σε αυτό το πλαίσιο διοργανώθηκε στις αρχές Οκτωβρίου ένα διαδικτυακό σεμινάριο από την Silke Helfrich και ένα διήμερο εργαστήριο με τα μέλη της ελληνικής μεταφραστικής ομάδας.
Αλέξανδρος Σχισμένος
Κατά τη διάρκεια του σεμιναρίου η Silke μας εισήγαγε στο σύμπαν των Κοινών, αναδεικνύοντας πώς η πρακτική του αμοιβαίου κοινωνείν δεν περιορίζεται απλώς στην από κοινού παραγωγή και διαχείριση των κοινών πόρων, αλλά επίσης αποτελεί οδηγό για μια διαφορετική συνάρθρωση των κοινωνικών σχέσεων βασισμένων στην αμοιβαιότητα, την ίση συνεισφορά, την επικοινωνία και την εμπιστοσύνη.
Μας παρουσίασε τον γενικότερο ορίζοντα δυνατοτήτων των συλλογικών προσπαθειών που βασίζονται στα κοινά. Σύμφωνα με την έρευνά της, τα κοινά δεν αφορούν μόνο έργα μικρής κλίμακας για τη βελτίωση της καθημερινής ζωής, μα ένα όραμα επαναπροσδιορισμού του μέλλοντός μας μέσω της επανεφεύρεσης της κοινωνικής οργάνωσης, της οικονομίας, των υποδομών, της πολιτικής και της ίδιας της κρατικής εξουσίας. Τα κοινά είναι μια κοινωνική μορφή που επιτρέπει στους ανθρώπους να απολαμβάνουν την ελευθερία χωρίς να καταπιέζουν τους άλλους, να θεσπίζουν δικαιοσύνη χωρίς γραφειοκρατικό έλεγχο, να προωθούν την ενότητα χωρίς καταναγκασμό και να διεκδικούν κυριαρχία χωρίς εθνικισμό.
Στον πυρήνα της ανάλυσής της βρέθηκαν έννοιες και πρακτικές συνδιαμόρφωσης και επικοινωνίας βασισμένες στην ετεραρχία, την ατομική δημιουργικότητα και την από κοινού συγκρότηση νέων κοινωνικών δικτύων. Η τριάδα των κοινών, βασίζεται στην νέα συνάρθρωση της Κοινωνικής Ζωής, της Ομότιμης Διακυβέρνησης και της από κοινού οργανωμένης Τροφοδότησης των συνεργατικών εγχειρημάτων. Η Silke μας μίλησε για την αναγκαία οντολογική στροφή, δηλαδή τον μετασχηματισμό της αντίληψής μας για τον κόσμο μέσα από έμπρακτες σχέσεις κοινής παραγωγής και διαχείρισης της γνώσης, της κατασκευής και της συνεργασίας.
Τα Κοινά αναδύονται έτσι ως η μόνη βιώσιμη εναλλακτική στο κυρίαρχο καπιταλιστικό σύστημα εκμετάλλευσης που βασίζεται στο κίνητρο του κέρδους, τον φόβο και τον αποκλεισμό. Στη διάλεξη της η Silke μας παρουσίασε τα ποικίλα μοτίβα συνύπαρξης και συνεργασίας επί ίσοις όροις που διαμορφώνονται κατά την συγκρότηση ομάδων και συλλογικοτήτων που βασίζονται στα Κοινά, ενώ έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στην ανάγκη μετάφρασης των κύριων εννοιών στην ελληνική γλώσσα όχι με όρους απλώς ακριβούς απόδοσης αλλά κυρίως με όρους μεταφοράς τους στο πλαίσιο των ιδιαιτεροτήτων της ελληνικής εμπειρίας.
Στο εργαστήριο που ακολούθησε, με τα μέλη της μεταφραστικής ομάδας που ανέλαβε την ελληνική μετάφραση του βιβλίου της, μας εξήγησε τους δημιουργικούς τρόπους απόφασης της απόδοσης των όρων που επινόησαν με τον D. Bollier. Έτσι, μας εισήγαγε στο πνεύμα της δημιουργικής μετάφρασης, της transladaptation, που λαμβάνει υπόψη τις συγκεκριμένες κάθε φορά ιδιαιτερότητες κάθε γλώσσας και κοινωνικού περιβάλλοντος προκειμένου να γίνει η ορολογία σαφής και κατανοητή και η εμβάθυνση της αντίληψης των κύριων μορφών δράσης και θεώρησης που αποδίδει κάθε όρος.
Στο πλαίσιο του εργαστηρίου, οργανώσαμε από κοινού σαν ομάδα τον τρόπο συνεργασίας και επικοινωνίας όσον αφορά το έργο της μετάφρασης, με εκούσιες αναλήψεις κεφαλαίων και την συγκρότηση οριζόντιων δομών επικοινωνίας ανάμεσα στα μέλη και τις ομάδες που συγκροτούν την μεταφραστική κοινότητα. Μιλήσαμε για τις πιθανές αποδόσεις των όρων στην ελληνική χωρίς να χάνεται ο πλούτος των νοηματικών τους συνδηλώσεων, μελετώντας παράλληλα τις αποδόσεις που έχουν ήδη κυκλοφορήσει στην ισπανική και γερμανική γλώσσα. Η βοήθεια Silke υπήρξε ανεκτίμητη, τόσο για την βαθύτερη κατανόηση της προσέγγισής της, όσο και για την διασαφήνιση των κεντρικών εννοιών. Όπως μας τόνισε η ίδια, κάθε μετάφραση του βιβλίου αποτελεί μια δημιουργική του απόδοση σε άμεση συσχέτιση με τις ιδιαιτερότητες κάθε τόπου και τις μορφές των Κοινών που έχουν αναπτυχθεί.
Η Silke μας παρουσίασε τις βασικές θέσεις του βιβλίου ως ένα έργο εν τω γίγνεσθαι, που λαμβάνει υπόψη τους κοινωνικούς μετασχηματισμούς και τη βιωμένη εμπειρία που προκύπτει από αυτούς και μας βοήθησε να συγκροτήσουμε και τη δική μας μεταφραστική προσπάθεια ως μια συνεργασία βασισμένη στους τρόπους και τις πρακτικές των Κοινών, ενσωματώνοντας τη δική μας εμπειρία στο γενικότερο θεωρητικό πλαίσιο υπέρβασης των κυρίαρχων νορμών και στερεοτύπων.
Μια ιδιαίτερη συνθήκη που συζητήθηκε ήταν ο περιορισμός της επικοινωνίας μας κυρίως στο ψηφιακό διαδικτυακό πεδίο, λόγω της πανδημίας Covid-19. Συζητήσαμε τους περιορισμούς και αναζητήσαμε ευφάνταστους, δημιουργικούς τρόπους υπέρβασής τους με χρήση των διαθέσιμων ψηφιακών κοινών (πλατφόρμες open source, εργασία με κοινά έγγραφα προσβάσιμα σε όλους, επικοινωνία ανά τακτά διαστήματα και αλληλοβοήθεια σε κάθε δυσκολία που προκύπτει). Η αμοιβαία εμπιστοσύνη, η συλλογική επινοητικότητα και το έμπρακτο ενδιαφέρον για την προοπτική των Κοινών μας βοηθούν να αντιμετωπίσουμε αυτή την αναπάντεχη συνθήκη διανοίγοντας νέους τρόπους επικοινωνίας σε έναν κοινό ορίζοντα συνεργασίας πέραν των χωρικών περιορισμών.
Όπως σε κάθε εγχείρημα των Κοινών, έτσι και η από κοινού παραγωγή του πνευματικού μας έργου, δηλαδή της δημιουργικής απόδοσης του βιβλίου, συγκροτεί νέους όρους αντίληψης και υπέρβασης των κυρίαρχων στερεοτύπων και μας καλεί να βρούμε επινοητικούς, ελεύθερους και δίκαιους τρόπους συνύπαρξης στον ορίζοντα ενός ελεύθερους, δίκαιου και ζωντανού κοινού κόσμου.
Συντάκτης
Ο Αλέξανδρος Σχισμένος (γεν. 1978) είναι διδάκτωρ Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Α.Π.Θ. Είναι ο συγγραφέας τεσσάρων βιβλίων και διαφόρων άρθρων σε επιστημονικά περιοδικά και εφημερίδες σχετικά με ζητήματα που αφορούν τη φιλοσοφία του Κ. Καστοριάδη, τα σύγχρονα κοινωνικά κινήματα, τα κοινά και τις πολιτικές της αυτονομίας.
Copyright: Κείμενο: Goethe-Institut, Αλέξανδρος Σχισμένος . Το κείμενο αυτό υπόκειται σε άδεια Creative Commons Namensnennung – Weitergabe unter gleichen Bedingungen 3.0 Deutschland Lizenz.
Πηγή άρθρου: https://www.goethe.de/bibl